Ekspert: państwo w całości powinno zarządzać środkami z OFE

Zaprezentowana przez wicepremiera Mateusza Morawieckiego koncepcja zmian w systemie OFE oraz w III filarze rozbudziła dyskusje ekspertów.

Propozycja wicepremiera zakłada, że jedna czwarta tych środków zgromadzonych w OFE trafi do Funduszu Rezerwy Demograficznej w ZUS, a trzy czwarte do III. filara na Indywidualne Konta Emerytalne. W ten sposób staną się one własnością prywatną obecnych uczestników OFE, czyli przyszłych emerytów. Zarządzać nimi będą fundusze inwestycyjne – Powszechne Towarzystwa Emerytalne.

Wszystkie środki zgromadzone w OFE powinny być przekazane do Funduszu Rezerwy Demograficznej w ZUS lub do innego funduszu kontrolowanego przez państwo – mówiła na antenie radiowej Jedynki prof. Grażyna Ancyparowicz, członek Rady Polityki Pieniężnej.

Prywatne OFE zarządzają publicznymi pieniędzmi

Profesor Grażyna Ancyparowicz, członek Rady Polityki Pieniężnej, która była gościem radiowej Jedynki ocenia, że nie są to do końca doprecyzowane propozycje i przypominają w pewnym stopniu Narodowe Fundusze Inwestycyjne.

– Trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, czyje naprawdę środki są obecnie w gestii OFE? To są środki publiczne. Publiczne środki w zarządzie prywatnych firm. W związku z tym powinny one wrócić do sektora publicznego. I z tych pieniędzy można oczywiście finansować rozwój. Bo gdybyśmy popatrzyli na historię ZUS: były takie okresy, że rzeczywiście pieniądze składkowe finansowały różne programy rozwojowe, bardzo ambitne programy – mówi prof. Ancyparowicz.

I podkreśla, że propozycja przedstawiona przez wicepremiera jest dla niej mało zrozumiała i mało przejrzysta.

– Być może, jak będzie ustawa, to wtedy łatwiej się będzie odnieść do konkretnych rozwiązań – dodaje.

W opinii prof. Grażyny Ancyparowicz z RPP - jedynym instrumentem, który mamy w ZUS, który może przejąć obecnie pieniądze przyszłych emerytów jest Fundusz Rezerwy Demograficznej.

– Kwestią dyskusyjną jest czy powinien zarządzać wszystkimi środkami – zastanawia się gość Jedynki.

Z czego wynikają roszczenia emerytów

Emeryci mają taką wysokość roszczeń, ile wynikałoby to z jednostek rozrachunkowych, które zostały zewidencjonowane na ich indywidulanych kontach w Otwartych Funduszach Emerytalnych.

– Bez wątpienia te środki powinny być im przypisane, ponieważ były gromadzone, przez co najmniej kilkanaście lat, w przypadku tych osób, które ma początku przystąpiły do OFE. Powinny być im przypisane do tych zasobów, które już widnieją na subkontach, po przekazaniu części obligacyjnej z portfeli funduszy inwestycyjnych – mówi prof. Grażyna Ancyparowicz.

Jednostki rozrachunkowe to wielkość wirtualna

Środki OFE ulokowane są w dużej części w akcjach na GPW, co może stanowić problem w rozporządzaniu nimi. Jednak zdaniem prof. Ancyparowicz nie stanowi to przeszkody.

– Jednostki rozrachunkowe są całkowicie wielkością wirtualną. Prawo do wykorzystania tych środków powstanie dopiero wtedy, gdy będą uzyskane uprawnienia emerytalne w określonych warunkach, z wyjątkiem sytuacji, gdy trzeba dokonywać wypłat transferowych. Ale te wypłaty transferowe zazwyczaj łączą się z jakąś tragiczną sytuacją, bo albo z przedwczesną śmiercią osoby, która wnosiła tę składkę, albo z jakimiś innymi wydarzeniami losowymi, raczej niepożądanymi – mówi gość Jedynki.

Rola państwa nagle wzrośnie

OFE posiadają akcje wielu spółek, zarówno tych kontrolowanych przez Skarb Państwa, jak i prywatnych. W wielu spółkach giełdowych do tej pory nie było żadnych akcji posiadanych przez Skarb Państwa. Po przekazaniu do Funduszu Rezerwy Demograficznej w ZUS akcji zarządzanych przez OFE, nagle państwo stanie się znaczącym akcjonariuszem tych spółek. W niektórych przypadkach będzie akcjonariuszem większościowym i będzie miało wpływ na obsadę rad nadzorczych i zarządów.

– A dlaczego publicznymi pieniędzmi nie ma zarządzać państwo i państwo nie ma przejąć kontroli nad publicznymi pieniędzmi, z których będzie musiało w przyszłości wypłacać świadczenia emerytalne i rentowe? Nie wszyscy dożyją w spokoju wieku emerytalnego. Część tych osób, i to wcale niemała będzie otrzymywała renty, również renty rodzinne: wdowie, sieroce, itd – wyjaśnia prof. Grażyna Ancyparowicz.

I dodaje, że inna sytuacja byłaby wówczas, gdyby powstał III. filar, który byłby filarem całkowicie prywatnym.

Państwo może bezinwestycyjnie przejąć kontrolę

Zdaniem prof. Grażyny Ancyparowicz te pieniądze, które zostały ulokowane w akcje i inne aktywa, które są w tej chwili w Otwartych Funduszach Emerytalnych mogą wrócić pod zarząd państwa.

– To by pozwoliło w sposób bezinwestycyjny odzyskać władztwo nad głównymi, polskimi, największymi firmami i bankami. Mielibyśmy nawet kontrolne pakiety. Nie są to środki prywatne – podkreśla.

OFE stanowią jedną piąta kapitalizacji GPW. W wielu spółkach, w których nigdy nie było udziału Skarbu Państwa - OFE mają więcej niż 50 proc.

– Jeżeli mówimy o repolonizacji przemysłu i repolonizacji banków to jest to znakomity sposób, bo w przyszłości państwo będzie odpowiadało za emerytury. Nie prywatne fundusze – oczywiście w przypadku filaru obowiązkowego, tam, gdzie jest państwowa gwarancja – podaje rozmówczyni.

Wszystko, co należy do prywatnego filaru jest odrębnym zagadnieniem i OFE nie mają z tym nic wspólnego.

Potrzebne wysokie kwalifikacje

W opinii gościa Jedynki nie ma powodu, by publicznymi środkami zarządzały prywatne instytucje, pobierając za to sowite wynagrodzenia. I nie ma powodów, by środki te nie pozostawały w obrębie finansów publicznych.

A przeniesienie wszystkich środków zgromadzonych w OFE do Funduszu Rezerwy Demograficznej w ZUS nie oznacza wyprzedaży przez państwo akcji spółek giełdowych.

– Funduszem takim powinny zarządzać osoby o wysokich kwalifikacjach, ale pracujące na rzecz państwa i przyszłych emerytów, a nie rynku finansowego. Przecież my z rynku finansowego nie wycofamy ani jednej akcji w ten sposób, one dalej tam będą – mówi prof. Grażyna Ancyparowicz.

Również rezygnacja z dywidendy, gdzie Skarb Państwa ma swoje udziały jest niepotrzebna.