Jak zarządzać spółkami z udziałem Skarbu Państwa?

Jak zarządzać spółkami z udziałem Skarbu Państwa?
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Etap pasywnego państwa mamy już za sobą. Otwarte pozostaje pytanie: jak zarządzać przedsiębiorstwami państwowymi? Odpowiedź: tak jak prywatnymi, tylko lepiej, bo państwo ma więcej instrumentów do zarządzania. Trzeba też szukać synergii w grupach kapitałowych i wynagradzać menadżerów za efekty pracy.

Takie są wnioski z debaty „Zarządzanie państwowymi zasobami w gospodarce“, która odbyła się podczas VIII Europejskiego Kongresu Gospodarczego. 

Gościem specjalnym debaty był wicepremier, minister rozwoju Mateusz Morawiecki. Jego zdaniem, droga którą przeszliśmy przez te dwadzieścia kilka lat powinna nauczyć nas, że warto jest mieć silne państwowe lub skomercjalizowane podmioty, które postępują w sposób rynkowy, ale z drugiej strony stanowią bardzo ważny element w strategii rozwojowej państwa

Zobacz: Morawiecki: firmy państwowe filarem strategii rozwoju

Zdaniem wicepremiera, firmy z udziałem Skarbu Państwa są wyeksponowane na rynku na presję konkurencyjną. - Poza tym zapomnieliśmy o jednym - nie tyle rodzaj własności jest najbardziej kluczowym elementem, który świadczyłby o efektywności poszczególnych sektorów i poszczególnych podmiotów, co konkurencyjny rynek. Nie widzę nic złego w tym, że nadal są to firmy z udziałem Skarbu Państwa, bo to one przeszły wieloletnią ewolucję w kierunku przedsiębiorstw dobrze zarządzanych. Nie ma też żadnej sprzeczności pomiędzy wysokimi standardami ładu korporacyjnego i architekturą własnościową państwa, ale sądzę, że właśnie tutaj można wypracowywać jeszcze lepsze reguły - dodał wicepremier.

Poruszył też kwestię wsparcia państwa w ekspansji międzynarodowej. - To niezwykle ważny etap rozwoju polskiego kapitalizmu. Powinniśmy robić wszystko, aby pomagać naszym przedsiębiorcom w ekspansji międzynarodowej. Nasze przedsiębiorstwa są już za duże na ekspansję krajową, ale może jeszcze trochę za małe na świat - mówił wicepremier Morawiecki.

Zarządzanie, rozwój, wsparcie…

Marcin Chludziński, prezes Agencji Rozwoju Przemysłu SA stwierdził, że etap państwa pasywnego nie sprawdził się i mamy go już za sobą. - To wyraźnie widać w założeniach planu rozwoju wicepremiera Morawieckiego i w planach rządu. Wiele przykładów na świecie pokazuje, że innowacje powstają przy udziale spółek z udziałem państwa. To one rozwijają się mocniej i odnoszą sukces. W wielu krajach powstają nawet specjalne instytucje do zarządzania spółkami państwowymi. W Polsce doszliśmy do punktu, w którym wsparcie przez państwo procesów modernizujących gospodarkę jest niezbędne - mówił prezes Chludziński.

- Jako prezes ARP cieszę się, że jestem częścią zespołu przed którym postawiono zadania w ramach Polskiego Funduszu Rozwoju, czyli pomysłu, który ma doprowadzić do koncentracji wsparcia i do multiplikacji możliwości poszczególnych spółek skarbu państwa - dodał.

Wiele argumentów, zarówno w Polsce jak i w Europie przemawia za tym, aby własności państwowej było więcej. Zbigniew Jagiełło, prezes PKO BP przypomniał, że jeszcze kilka lat temu w polskim sektorze bankowym było więcej kapitału zagranicznego niż obecnie. - Udział był za duży w stosunku do naszych oczekiwań. Gdy popatrzymy na strukturę rynku bankowego w Niemczech, Francji, Hiszpanii, Włoszech to widzimy przewagę kapitału miejscowego. W Polsce w pewnym momencie był ponad 60 proc. udziału kapitału zagranicznego, obecnie jest poniżej 60 proc. Proces, który został nazwany repolonizacją postępuje. Dlaczego to jest ważne? Centrale bankowe zawsze patrzą na rynek ze swojego punktu widzenia. A nie zawsze to, co jest dobre dla centrali, jest dobre dla oddziałów w innych krajach. Kryzys pokazał, że „koszula bliższa ciału”. I to się odnosi do całej gospodarki, nie tylko sektora bankowego - mówił Zbigniew Jagiełło.

Czy własność państwowa jest przyszłością w niektórych sektorach? Przykładem jest energetyka, w której wolność gospodarcza jest w swoisty sposób reglamentowana.

Jarosław Broda, wiceprezes zarządu Tauron podkreślił, że o ile w USA energetyka jest prywatna, to w Europie prywatnej energetyki nie ma, więc de facto nie mamy wyboru, czy polskie firmy energetyczne powinny być państwowe, czy - pośrednio - z udziałem innego państwa. Odnosząc się do wypowiedzi prezesa Jagiełło stwierdził, że niezaprzeczalnym faktem jest ustalanie zasad przez centralę i to nie ma aspektu politycznego, ale czysto gospodarczy.

- Wyobraźmy sobie na przykład, że działający w Polsce duży koncern, z centralą w zachodnim kraju, podejmuje decyzje dotyczące swoje portfela inwestycyjnego. W kraju macierzystym taka firma inwestuje żeby podtrzymać pozycje rynkową, ale już w oddziale, na terenie innego kraju, decyzje o inwestycja opiera na rachunku czysto ekonomicznym, bez zwracania uwagi na potrzeby czy charakterystykę danego kraju. Takie zależności wyraźnie widzimy w Europie - mówił Jarosław Broda.

Od autonomii do współpracy

Jak ma wyglądać współpraca pomiędzy własnością państwową a państwem? Jak ukształtować tę współpracę? Czyli jak zarządzać przedsiębiorstwami państwowymi? Odpowiedź jest prosta: tak jak prywatnymi, tylko lepiej - dlatego, że państwo ma więcej instrumentów. A dlaczego tak jak prywatnymi? Prywatny właściciel po prostu realizuje wizję i nie ma wiele miejsce na dyskusje i decyzje osób trzecich. Uczestnicy debaty byli zgodni, że tak właśnie powinno wyglądać zarządzanie w spółkach z udziałem skarbu państwa.

- Poza tym państwo ma instrumenty makroekonomiczne, strategię polityki i instrumenty regulacyjne - stwierdził Jarosław Broda. Jako przykład podał sektor OZE, czyli cały sektor, który został stworzony tylko jako decyzja polityczna. W niektórych krajach jest to strategia długoterminowa, w innych nie. Jeśli mamy otoczenie, które skutecznie promuje pewne działania, to takie firmy - czy to z udziałem skarbu państwa, czy bez - mogą się w tę politykę wpisywać. Ale tylko wtedy, gdy będą miały odpowiednie zaufanie do stabilności i konsekwencji proponowanych rozwiązań - dodał.  

Otwarte pozostaje pytanie, w jaki sposób powinna się kształtować współpraca pomiędzy państwem a spółkami? Ile powinno być autonomii?

- Patrząc na doświadczenia ARP i spółek z portfela widzę, że funkcjonują obok siebie, a przecież jesteśmy w jednej grupie kapitałowej i łączy nas wspólna własność. Próbujemy to zmieniać. Współpraca potrzebna jest tam, gdzie powinny zostać wydane pieniądze. Na przykład: po co mamy zamawiać wykonanie jakiejś inwestycji na zewnątrz, skoro jedna z naszych spółek może się tym zająć. Musimy współpracować w grupach kapitałowych i dawać sobie możliwość zarobienia pieniędzy, oczywiście w ramach realnej gry rynkowej. Poza tym trzeba szukać synergii tzn. optymalizacji, możliwości obniżenia kosztów - mówił Chludziński.

Zbigniew Jagiełło przypomniał, że na początku transformacji mieliśmy duży, prywatyzowany sektor państwowy. Nie mieliśmy własnego kapitału, więc taki etap był potrzebny. - Po tych latach jesteśmy mądrzejsi, ale nadal nie mamy kapitału prywatnego. Dlatego musimy zaakceptować to co jest i mądrze tym zarządzać, bo państwo w najlepszym modelu jest i obrońcą własnego kapitału, i regulatorem, żeby ten kapitał pracował w sposób racjonalny i sprawiedliwy dla społeczeństwa - mówił prezes PKO BP.

W debacie dotyczącej zarządzania spółkami nie mogło zabraknąć kwestii odpowiedzialności menadżerów, ale też spraw związanych z ich wynagradzaniem. Co zatem zrobić żeby kadra menadżerska podejmowała nawet ryzykowne decyzje i brała za nie odpowiedzialność?

Odpowiedź jest prosta: motywacyjnie wynagradzać. W sektorze prywatnym wynagradzanie za efekty jest powszechne. - Jako prezes PKBO BP mam dużo łatwiejsza sytuację, bo mam grupę benchmarkową, do której mogę się porównywać - stwierdził Jagiełło. Jarosław Broda dodał, że zarządzanie jest sztuką i wyznawaniem dla wszystkich, a wynagradzanie za sukcesy musi być jasne i przejrzyste w całej organizacji. To powinno dotyczyć także spółek państwowych, od zarządów, w dół przez całą kadrę kierowniczą. - Dlatego postawiłem tezę, że państwowym trzeba zarządzać tak jak prywatnym tylko lepiej. Państwowe spółki mają większą możliwość bycia spójnymi z długoterminową polityką i to może kreować dodatkowe szanse - podsumował.

Polecamy relacje i materiały filmowe z VIII Europejskiego Kongresu Gospodarczego, który odbył się w Katowicach 18-20 maja br.

×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Jak zarządzać spółkami z udziałem Skarbu Państwa?

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!