Skomentuj 
Podziel się!
Udostępnij
Twittnij
Wyślij
Drukuj
Od 1994 roku rośnie liczba ataków terrorystycznych wymierzonych w turystów. Percepcja ryzyka związanego z terroryzmem choć wydaje się być tematem wyczerpanym badawczo, to w kontekście zintensyfikowanych ataków na turystów w 2015 roku, jego monitorowanie jest uzasadnione.
Terroryzm obok politycznej niestabilności, wojny, zagrożeń zdrowia i przestępczości zajmuje przodujące miejsce na liście najbardziej niebezpiecznych współczesnych zagrożeń dla turystyki* 1 2 3 4 *.
Główne różnice wpływu zdarzenia terrorystycznego na zachowania turystyczne zależne są od trzech wymiarów: kulturowego, osobistego oraz kosztu unikania ryzyka ’ . Problematyka tego artykułu znajduje się w obszarze psychologii turystyki i wpisuje się z jednej strony w nurt badań monitorujących dynamikę zmian w ocenie zagrożeń terrorystycznych w turystyce oraz w nurt badań nad osobowościowymi charakterystykami turystów, mogących istotnie różnicować percepcję ryzyka związanego z terroryzmem. W badaniach własnych zdecydowano się przeanalizować: aktualny poziomu wiedzy badanych o terroryzmie w turystyce, preferowane kierunki ruchu turystycznego z związku z frustrowaną potrzebą bezpieczeństwa w turystyce, a także motywacje turystyczne jako pomocne w podejmowaniu działań ukierunkowanych na przywrócenie ruchu turystycznego. Celem pracy było więc poznanie opinii uczestników ruchu turystycznego na temat trzech wybranych aspektów terroryzmu w turystyce oraz stwierdzenie czy istnieje związek między wybranymi cechami osobowościowymi, a oceną ryzyka terroryzmu w turystyce. Badania takie są potrzebne aby lepiej zrozumieć dynamikę zmian decyzji turystów i zaplanować skuteczne oddziaływania marketingowe po atakach terrorystycznych, które muszą uwzględniać kulturowe i podmiotowe różnice w percepcji ryzyka dotyczącego zagrożenia terroryzmem .
Najpierw zostaną zaprezentowane drogi oddziaływania ataków terrorystycznych na branżę turystyczną w tym: miejsca, sposoby, motywy ataków terrorystycznych na turystów. Następnie dokonany zostanie przegląd skutków terroryzmu w turystyce i działania marketingowe podejmowane w celu przywrócenia ruchu turystycznego. Podejmowanie indywidualnej decyzji o wyjeździe turystycznym w sytuacji ryzykownej dotyczącej zagrożenia terroryzmem zależy od czynników podmiotowych i osobowościowych, które zostaną także w podstawowym zakresie omówione wraz z przeglądem najnowszych wyników badań.
Wprowadzenie do problematyki badawczej
Generalnie rzecz ujmując, wyodrębnić można cztery drogi oddziaływania ataków terrorystycznych na branżę turystyczną, a mianowicie: turyści są celem ataków w docelowym miejscu wypoczynku; turyści są celem ataków w strefie tranzytowej między miejscem zamieszkania a miejscem wypoczynku, np. na lotniskach lub w samolotach; turyści nie są bezpośrednim celem, ale przypadkowo stają się ofiarami ataków; turyści nie są ofiarami ataków, ale rozgłos towarzyszący danemu atakowi praktycznie wstrzymuje ruch turystyczny do miejsca, w którym do niego doszło6 7 8.
Do przejawów terroryzmu skierowanego przeciwko turystom zalicza się głównie ataki samobójcze, zamachy bombowe, zabójstwa z użyciem broni oraz porwania, w tym porwania różnych środków transportu. Motywy terrorystyczne mogą być następujące: gwarantują grupom terrorystycznym rozgłos w tychże krajach i zainteresowanie sprawą, o którą walczą. Dzieje się tak w dużej mierze dzięki mediom, które w "mgnieniu oka" docierają do centrum wydarzeń, aby relacjonować i przekazywać informacje całemu światu. Po drugie, mogą zaszkodzić rozwojowi branży turystycznej osłabiając tym samym władze danego kraju. Po trzecie grupy terrorystyczne nie ryzykują utraty poparcia ludności miejscowej. Wrogość wobec turystów może być szczególnie silna w krajach III Świata, gdzie turystyka symbolizuje nierówności pomiędzy krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się. Po czwarte, zagraniczni turyści często zachowują się w sposób, który zarówno w opinii ludności miejscowej, jak i w opinii samych grup terrorystycznych uznawany jest za niepodlegający akceptacji. Wreszcie, cały sektor turystyczny jest relatywnie łatwym celem terrorystów, ze względu na ubiór, zachowanie turystów, zbiorczy charakter wypoczynku dostępność publiczną zabytkowych miejsc .
Zauważalny spadek liczby turystów i wyhamowanie dynamiki liczby ich przyjazdów to obrazowe skutki terroryzmu. Terroryzm redukuje skłonność ludzi do podróżowania, czyli albo rezygnują, albo zmieniają miejsce podróży na takie, z którym wiąże się mniejsze ryzyko ataków terrorystycznych, albo podróżują po kraju ojczystym ocenianym jako mniej narażony na zagrożenie terroryzmem . Istnieje również współzależność pomiędzy sektorami turystycznymi różnych krajów i działalnością terrorystów. Efekt substytucji jednego kraju na inny oraz efekt rozprzestrzeniania się niechęci turystów do podróżowania do krajów sąsiednich równoważą się9. Pizam i Fleischer10 stwierdzili, że gdy terrorystyczne zdarzenia nie są powtarzane, przemysł turystyczny mógł odzyskać klientów w ciągu od sześciu do dwunastu miesięcy.
Główne różnice wpływu zdarzenia terrorystycznego na zachowania turystyczne zależne są od trzech wymiarów: kulturowego, osobistego oraz kosztu unikania ryzyka11 12 13. Ludzie nie tylko oceniają ryzyko, ale także posługują się tymi ocenami przy podejmowaniu decyzji. Decyzja w sytuacji ryzykownej z jednej strony obejmuje możliwość poniesienia straty a z drugiej możliwość zwiększenia zysku dzięki podjęciu ryzyka. Z badań wynika, że odczucia kierują ludźmi w podejmowaniu decyzji ryzykownych bardziej niż racjonalna (statystyczna) informacja oraz wiele strategii podejmowania decyzji turystycznych ma do dyspozycji człowiek . Konflikt między "lękiem a zachłannością" przy dostarczeniu odpowiednich informacji o korzyściach może zmienić postrzeganie ludzi na ryzyko i odwrotnie14. Wobec powyższego podejmowane są różne działania marketingowe aby przywrócić ruch turystyczny15.W wielu pracach podkreśla się właśnie rolę sytuacji finansowej jako mającej wpływ na decyzje ryzykowne, co znajduje wyraz w oferowaniu np. zniżek hotelowych rzędu 25% czy 50%. Ceny gwałtownie spadają, co z punktu widzenia turystów jest bardzo korzystnym zjawiskiem zwiększającym ich siłę nabywczą16 17 *. Intensywne działania marketingowe według konkretnego miejsca przeznaczenia mogą przezwyciężyć postrzegane zagrożenia terroryzmem .
Podejmowanie indywidualnej decyzji w sytuacji ryzykownej dotyczącej zagrożenia terroryzmem zależy też od czynników podmiotowych . Po pierwsze istotna jest rola sfery emocjonalnej człowieka. Nieprzyjemne uczucia ryzyka motywują działania, instynktownie i intuicyjnie, ale też świadome dzięki którym ludzie przewidują, że unikną zagrożenia19 * 21. Badania wykazały, że uczucie strachu były głównym wyznacznikiem publicznej percepcji i akceptacji ryzyka dla szerokiej gamy zagrożeń, a strach i gniew oraz ich mieszanka wywołuje różne reakcje na ryzyko. Postrzeganie ryzyka terroryzmu jest więc silnie przywiązane do konkretnych emocji. Strach wywołuje wyższą ocenę ryzyka niż gniew.
Osobowościowe charakterystyki turystów mogą istotnie różnicować percepcję ryzyka związanego z terroryzmem. Wyniki pokazują, że cechy osobowości wspierają skłonność do unikania ryzyka lub podejmowania ryzyka . Osoby poszukujące nowości mogą tolerować wyższy poziom ryzyka . Podejście do ryzyka różnicuje też indywidualny optymalny poziom stymulacji oraz dotychczasowe doświadczenia turystyczne, które im są większe tym postrzeganie ryzyka jest mniejsze . Prawdopodobnie bardziej doświadczeni turyści mają na celu zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, a mniej doświadczeni turyści są bardziej zajęci niższymi potrzebami takimi jak bezpieczeństwo . W zakresie czynników socjologicznych płeć i wiek nie różnicuje indywidualnej percepcji ryzyka , chociaż w badaniach podkreślana jest rola interakcji czynników płci i roli turystycznej oraz narodowości w percepcji terroryzmu* 23 24 25 26 27.
Metodologia badań
Na podstawie powyższego przeglądu literatury i stanu badań postanowiono, że poznanie opinii uczestników ruchu turystycznego dotyczyć będzie trzech aspektów terroryzmu. Pierwszy z badanych aspektów to wiedza, a mianowicie: wpływ terroryzmu na rozwój turystyki, środki stosowane przez terrorystów, miejsca największego narażenia turystów na zamachy, cel ataków na turystów, regiony najbardziej zagrożone wystąpieniem ataku terrorystycznego. Drugi z badanych aspektów zjawiska terroryzmu w turystyce, dotyczyć będzie kierunków ruchu turystycznego, w tym: efektu substytucji, odporności branży turystycznej na terroryzm. Kolejny trzeci obszar to motywacja turystyczna w świetle zagrożenia terroryzmem w tym: bezpieczeństwo oraz czynniki ekonomiczne. Do pomiaru opinii uczestników ruchu turystycznego w zakresie trzech aspektów terroryzmu została skonstruowana ankieta własnego autorstwa. Osoba badana ustosunkowuje się do 21 pytań dotyczących: kierunków ruchu turystycznego, motywacji turystycznej w świetle zagrożenia terroryzmem; wiedzy o zagrożeniach turystów atakami terrorystycznymi. Pytania z 5 stopniowym system odpowiedzi od 1 - zdecydowanie nie, do 5- zdecydowanie tak dotyczą oceny ryzyka zamachów terrorystycznych. Pozostałe pytania zawierają odpowiedzi do wyboru, jest też możliwość wypowiedzi własnej.
W celu stwierdzenia czy istnieje związek między wybranymi cechami osobowościowymi uczestników ruchu turystycznego, a oceną ryzyka terroryzmu w turystyce zastosowano kwestionariusz osobowości NEO-FFI autorstwa McCrae, Costa , który składa się z 60 stwierdzeń (po 12 pozycji dla 5 skal), do których osoba badana ustosunkowuje się mając do wyboru 5 stopniowy system odpowiedzi od 1 - zdecydowanie nie zgadzam się, do 5 - zdecydowanie zgadzam się. Kwestionariusz bada pięć wymiarów osobowości, a mianowicie: 1 - neurotyczność, która odzwierciedla emocjonalne przystosowanie lub niezrównoważenie; 2 - ekstrawersję, charakteryzującą poziom aktywności w zakresie interakcji społecznych; 3 - otwartość na do świadczenie, która opisuje tendencję do poszukiwania doświadczeń życiowych i nowości oraz ciekawość poznawczą; 4 - ugodowość.
opisującą orientację interpersonalną przejawiającą się w zaufaniu do ludzi, wrażliwości na sprawy innych oraz nastawieniu kooperacyjnym lub ich braku; 5 - sumienność, która charakteryzuje stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji jednostki w działaniach zorganizowanych na cel. Właściwości psychometryczne kwestionariusza są wysokie, posiada on normy stenowe i jest wiodący w badaniu cech osobowości w Polsce i na świecie.
Badania zostały przeprowadzone w grupie 85 nauczycielek z województwa lubelskiego z wykształceniem wyższym, w wieku 30-49 lat. Badania odbyły się w losowo dobranych sześciu gimnazjach i szkołach podstawowych na terenie województwa lubelskiego (2 gminy-wieś, 2 małe miasta, 1 duże miasto), z zachowaniem równowagi liczebnościowej osób w poszczególnych szkołach. Wyniki opracowano statystycznie w programie SPSS.
Wyniki badań własnych
Celem prezentowanych badań było poznanie opinii uczestniczek ruchu turystycznego na temat trzech wybranych aspektów terroryzmu w turystyce. Pierwszy z badanych aspektów dotyczył wiedzy, a mianowicie: wpływu terroryzmu na rozwój turystyki, środków stosowanych przez terrorystów, miejsc największego narażenia turystów na zamachy, celu ataków na turystów, regionów najbardziej zagrożonych wystąpieniem ataku terrorystycznego. Wyniki prezentują poniższe tabele.
Podsumowując powyższe analizy można stwierdzić, że badane osoby traktują terroryzm jako ciągłe zagrożenie dla turystyki. Środkami najczęściej stosowanymi przez terrorystów są w ich opinii ładunki wybuchowe i zamachy samobójcze. Miejsca najczęstszych ataków na turystów, to zwiedzane obiekty turystyczne, środki i miejsca transportu oraz w dalszej kolejności hotele czy kurorty. Ataki terrorystów na turystów są motywowane przede wszystkim rozgłosem i zainteresowaniem w mediach. Kraje najbardziej zagrożone wystąpieniem ataku terrorystycznego, to arabskie i europejskie.
Drugi z badanych aspektów zjawiska terroryzmu w turystyce, dotyczył kierunków ruchu turystycznego, w tym: efektu substytucji, odporności branży turystycznej na terroryzm. Wyniki prezentują poniższe tabele.
Analiza wyników wskazuje, że w badanej grupie najczęściej preferowana jest turystyka krajowa. Osoby badane są mało doświadczonymi turystkami międzynarodowymi. Zauważalny jest spadek planowanych wyjazdów międzynarodowych, a wzrost wyjazdów krajowych.
Analiza wyników wskazuje, że rok czasu bez ataków terrorystycznych wystarczy, aby uczestniczki ruchu turystycznego podjęły decyzje o ponownym wyjeździe do kraju, w którym on wystąpił. Krajem, który zdobył największą popularność wyjazdową jest Egipt, Tunezja oraz "brak" takiego kraju.
Kolejny obszar badany w opinii badanych, obejmował motywację turystyczną w świetle zagrożenia terroryzmem w tym: bezpieczeństwo oraz czynniki ekonomiczne. Wyniki prezentują poniższe tabele.
Analiza wyników wskazuje, w opinii badanych osób należy znacznie zwiększyć środki bezpieczeństwa w kurortach turystycznych i przy wyjeździe z krajów turystycznych.
Prawie połowa badanych osób uważa, że Polska jest zagrożona atakiem terrorystycznym, ale mniej niż inne kraje, a prawdopodobieństwo jest niskie.
Analiza wyników wskazuje, w opinii badanych osób elementem oferty turystycznej, który byłby dla nich przekonywujący do wyjazdu, jest zwiększenie środków bezpieczeństwa. Obniżka cen ma niską wartość motywacyjną. Przy 50% obniżce cen największą popularnością zdobyły Włochy, a więc kraj nieobciążony w 2015 roku "sławą" ataków turystycznych. Natomiast na drugim miejscu znalazła się Francja, co wydaje się być interesującą poznawczo informacją.
Celem prezentowanych badań było również stwierdzenie czy istnieje związek między wybranymi cechami osobowościowymi, a oceną ryzyka terroryzmu w turystyce.
Jak wynika z powyższej tabeli istnieje słaby i ujemny związek między wymiarem neurotyczność a oceną ryzyka terroryzmu w turystyce. Wysokim wynikom neurotyczności towarzyszą wysokie oceny ryzyka terroryzmu w turystyce.
Podsumowanie i wnioski
Przedstawione wyniki badań wpisują się w nurt badań monitorujących dynamikę zmian w ocenie zagrożeń terrorystycznych w turystyce. W badaniach uwzględniono trzy obszary zagadnień związanych z problematyką terroryzmu w stosunku do których uczestniczki ruchu turystycznego z wyższym wykształceniem, jako szczególny potencjalny klient turystyczny, wyraziły swoją opinię. Wnioski ujmując syntetycznie przedstawiają się następująco.
1. Poziom wiedzy badanych o terroryzmie w turystyce można ocenić jako dobry. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że w opinii kobiet z wyższym wykształceniem dominują trzy drogi oddziaływania ataków terrorystycznych na branżę turystyczną , a mianowicie: w miejscach "zwiedzanych" obiektów turystycznych, w strefie tranzytowej i w dalszej kolejności w kurortach. Do przejawów terroryzmu skierowanego przeciwko turystom zalicza się zdaniem badanych głównie ładunki wybuchowe i zamachy 28 29
samobójcze. Ataki terrorystyczne na turystów motywowane są przede wszystkim zyskaniem rozgłosu w mediach. Terroryzm ma ciągły wpływ na turystykę.
2. Badane kobiety z wyższym wykształceniem preferują turystykę krajową, gdyż prawdopodobieństwo zagrożenia terrorystycznego w Polsce oceniają jako mało prawdopodobne w stosunku do innych krajów, co koresponduje z wynikami badań w literaturze przedmiotu . Poza tym nie są doświadczonymi turystkami międzynarodowymi i w zawiązku z tym bardzo skupione są na zaspokojeniu potrzeby bezpieczeństwa w turystyce. Wzrost działań i środków na rzecz bezpieczeństwa w ich opinii powinien mieć miejsce zwłaszcza w obszarze zwiedzanych zabytków, galerii, muzeów, strefie tranzytowej kraju turystycznego.
3. Działania marketingowe ukierunkowane na przywrócenie ruchu turystycznego w grupie klientów z wyższym wykształceniem powinny być skoncentrowane na sfrustrowanej potrzebie bezpieczeństwa, co jak wynika z przeprowadzonych badań powinno przynieść efekty w ciągu kolejnego roku. Uzyskany wniosek badawczy wpisuje się w istniejący stan wiedzy na ten temat . Motywacja finansowa nie jest skutecznym narzędziem marketingowym30 31 32 33 34 35 w odniesieniu do badanych kobiet w zakresie zwiększenia ich motywacji wyjazdu turystycznego do kraju zagrożonego atakiem terrorystycznym. Obniżki cen ofert turystycznych o 50% wywołały efekt substytucji na kraj nieatakowany przez terrorystów. Dodatkowe ubezpieczenie na wypadek ataku terrorystycznego jest również słabym motywatorem w grupie nauczycielek.
4. Ostatni wniosek z przeprowadzonych badań wpisuje się nurt badań nad osobowościowymi charakterystykami turystów mogących istotnie różnicować percepcję ryzyka związanego z terroryzmem . Nową z punktu widzenia istniejącego stanu wiedzy, ale niezaskakującą poznawczo z punktu widzenia psychologicznej analizy treści wymiaru osobowości jest istotny, aczkolwiek słaby związek między neurotycznością, a wysoką oceną zagrożenia terroryzmem w turystyce. Wysokie wyniki neurotyczności wskazują, że osoba jest podatna na doświadczanie negatywnych emocji jak strach, niezadowolenie oraz podejmuje mało skuteczne strategie radzenia sobie ze stresem36 37. Z dotychczasowych badań wynika, że postrzeganie ryzyka terroryzmu jest silnie przywiązane do konkretnych 37
emocji. Strach wywołuje wysoką ocenę ryzyka terroryzmu . Posiadanie więc neurotyczności w wysokim nasileniu predysponuje do wyższej oceny ryzyka terroryzmu niż posiadanie jej w niskim nasileniu.
Bibliografia:
Arana J., Leon C., The impact of terrorism on tourism demand, "Annals of Tourism Research", Vol. 35, No 2/2008
Denes-Raj V., Epstein S., Conflict between intuitive and rationalprocessing: When people behave against their better judgment, "Journal of Personality and Social Psychology", No 66/1994.
Frey B. S., Luechinger S., Stutzer A., Calculating Tragedy: Assessing The Cost of Terrorism. Working Paper, Institute for Empirical Research in Economics, University of Zurich, No. 205/2004.
Goszczyńska M., Tyszka T., Slovic P., Risk Perception in Poland: A Comparison With Three Other Countries, "Journal of Behavioral Decision Making", Vol. 3, No 4/1994.
Henderson J. C., Tourism Crises: Causes, Consequences and Management. Butterworth-Heinemann Boston 2006.
Horner S., Swarbrooke J., International Cases In Tourism Management. Butterworth-Heinemann, Boston 2004.
Yechiam E., Barron G., Erev I., The Role of Personal Experience in Contributing to Different Patterns of Response to Rare TerroristAttacks, "Journal of Conflict Resolution", No 49/2005.
Lerner J. S., Gonzalez R. M., Small D. A., Fischhoff B., Effects of fear and anger on perceived risks of terrorism: A national field experiment, "Psychological Science", No 14/2003.
Lepp A., Gibson H., Tourist roles, perceived risk and international tourism, "Annals of Tourism Research", Vol. 30, No 3/ 2003.
Madrigal R., Personal Values, Traveler Personality Type and Leisure Travel Style, "Journal of Leisure Research", No 27/1995.
McCrae R. R., Costa J. O. P., An introduction to the five-factor model and its applications, "Journal of Personality", Vol. 60, No 2/1992.
Pearce P., RecentResearch in Tourist Behavior, "Asia-Pacific Journal of Tourism Research", 1/1996.
Pizam A., Fleischer A., Severity Versus Frequency of Acts of Terrorism: Which Has a Larger Impact on Tourism Demand?, "Journal of Travel Research", No 40/2002.
Roehl W., Fesenmaier D., Risk Perceptions and Pleasure Travel: An Exploratory Analysis, "Journal of Travel Research", Vol. 2, No 4/1992.
Sakr M.F., Massoud N., International Tourism Volatility with Special Reference to Egypt, The Egyptian Center for Economic Studies, Working Paper, No 83/2003.
Seddighi H., Nuttall M., Theocharous A., Does Cultural Background of Tourists Influence the Destination Choice? An Empirical Study with Special Reference to Political Instability, "Tourism Management", No 22/2001.
Slovic P., Peters E., Risk Perception and Affect, Current Directions in Psychological Science, No 15/2006.
Sonmez S., Graefe A., Influence of Terrorism Risk on Foreign Tourism Decisions, "Annals of Tourism Research", No 25/1998.
1. A. Lepp, H. Gibson, Tourist roles, perceived risk and international tourism, Annals of Tourism Research,
2003, 30 (3), s. 606-624.
2. J. Arana, C. Leon, The impact of terrorism on tourism demand, Annals of Tourism Research, 2008, 35 (2), s. 299-315.
3. E. Yechiam, G. Barron, I. Erev, The Role of Personal Experience in Contributing to Different Patterns of
Response to Rare TerroristAttacks, Journal of Conflict Resolution, 2005, 49, s. 430-439.
4. M. Goszczynska, T. Tyszka, P. Slovic, Risk Perception in Poland: A Comparison With Three Other Countries, Journal of Behavioral Decision Making, 1991, 4(3), s. 179-193.
H. Seddighi, M. Nuttall, A. Theocharous, Does Cultural Background of Tourists Influence the Destination Choice? An Empirical Study with Special Reference to Political Instability, Tourism Management, 2001, 22, s. 181-191.
6. S. Horner, J. Swarbrooke, International Cases In Tourism Management, Butterworth-Heinemann, Boston 2004.
7. J. C. Henderson, Tourism Crises: Causes, Consequences and Management, Butterworth-Heinemann, Boston 2006.
8. B. S. Frey, S. Luechinger, A. Stutzer, Calculating Tragedy: Assessing The Cost of Terrorism. Working Paper No. 205, Institute for Empirical Research in Economics, University of Zurich 2004, s. 7-8.
9. B. S. Frey, S. Luechinger, A. Stutzer, Calculating Tragedy... op. cit., s. 7-8.
10. A. Pizam, A. Fleischer, Severity Versus Frequency of Acts of Terrorism: Which Has a Larger Impact on Tourism Demand? Journal of Travel Research, 2002, 40, s. 337-339.
11. J. Arana, C. Leon, The impact... op. cit., s. 299-315;
12. V. Denes-Raj, S. Epstein, Conflict between intuitive and rational processing: When people behave against their better judgment, Journal of Personality and Social Psychology, 1994, 66, s. 819-829.
13. J. Arana, C. Leon, Ibidem, s. 299-315.
14. P. Slovic, E. Peters, Risk Perception and Affect, Current Directions in Psychological Science, 2006, 15, s. 322-325.
S. Sonmez, A. Graefe, Influence of Terrorism Risk on Foreign Tourism Decisions, Annals of Tourism Research, 1998, 25, s. 112-144.
15. M. F. Sakr., N. Massoud, International Tourism Volatility with Special Reference to Egypt, The Egyptian
Center for Economic Studies, Working Paper, 2003, 83, s. 13-24.
16. S. Sonmez, A. Graefe, Influence of Terrorism. op. cit., s. 112-144.
17 Ibidem, s. 112-144.
18 P. Slovic, E. Peters, Risk Perception and ... op. cit., s. 322-325.
19J. S. Lerner, R. M. Gonzalez, D. A. Small, B. Fischhoff, Effects of fear and anger on perceived risks of terrorism: A national field experiment, Psychological Science, 2003, 14, s. 144-150.
21W. Roehl, D. Fesenmaier, Risk Perceptions and Pleasure Travel: An Exploratory Analysis, Journal of Travel Research, 1992, 2(4), s. 17-26.
22 A. Lepp, H. Gibson, Tourist roles, perceived... op. cit., s. 606-624.
23. S. Sonmez, A. Graefe, Influence of Terrorism... op. cit., s. 112-144.
24. P. Pearce, RecentResearch in Tourist Behavior, Asia-Pacific Journal of Tourism Research, 1996, 1, s. 7-17.
25. R. Madrigal, Personal Values, Traveler Personality Type and Leisure Travel Style, Journal of Leisure Research, 1995, 27, s. 125-142.
26. J. S. Lerner, R.M. Gonzalez, D.A. Small, B. Fischhoff, Effects offear .op. cit., s.144-150; S. Sonmez,
A. Graefe, Ibidem, s. 112-144.
27. R. R. McCrae, J. P. O. Costa, An introduction to the five-factor model and its applications, Journal of Personality, 1992, 60(2), s. 175-215.
28. S. Horner, J. Swarbrooke, International CasesIn ... op. cit.
29. J. C. Henderson, Tourism Crises: Causes... op. cit.
30. B. S. Frey, S. Luechinger, A. Stutzer, Calculating Tragedy... op. cit., s. 7-8.
31. P. Pearce, RecentResearch in ... op. cit., s. 7-17.
32. S. Sonmez, A. Graefe, Influence of Terrorism. op. cit., s. 112-144.
33. A. Pizam, A. Fleischer, Severity Versus Frequency ... op. cit., s. 337-339.
34. M. F. Sakr., N. Massoud, International Tourism Volatility ... op. cit., s. 13-24.
35R. Madrigal, Personal Values, Traveler ... op. cit., s. 125-142.
36. R. R. McCrae, J. Costa, An introduction to ... op. cit., s. 175-215.
37. J. S. Lerner, R.M. Gonzalez, D.A. Small, B. Fischhoff, Effects of fear ... op. cit., s. 144-150.
15
KOMENTARZE (0)
Do artykułu: Terroryzm najbardziej niebezpieczne zagrożenie dla turystyki