Potrzebna rewolucja w wymiarze sprawiedliwości

Potrzebna rewolucja w wymiarze sprawiedliwości
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Wymiar sprawiedliwości potrzebuje rewolucyjnych zmian. Byłoby dobrze, aby dyskusja na ten temat odbywała się ponad podziałami politycznymi. Potrzebna jest zmiana modelu pracy sędziego na aktywnego uczestnika procesu gospodarczego. Trzeba też stworzyć warunki do tego, żeby rola mediacji była większa - wskazywano w trakcie sesji "Wymiar sprawiedliwości i biznes", która odbyła się 13 maja 2019 roku w trakcie Europejskiego Kongresu Gospodarczego.

  • Jeżeli niestabilność prawa pokrywa się z trudnością interpretacyjną tego prawa, to przedsiębiorcy czują się źle.
  • Potrzebna jest jak najszersza deregulacja w zakresie biegłych, nie jest bowiem możliwe certyfikowanie biegłych przy obecnym skomplikowaniu spraw gospodarczych.
  • Warto, aby coraz większa była rola mediacji.

- Problemem nie są same zmiany w wymiarze sprawiedliwości, ale to, czy są one sensowne - zaznaczyła Katarzyna Bilewska, partner Dentons. - Należy unikać zmian, które nie ułatwiają życia przedsiębiorcom - wskazała. 
Dodała przy tym, że przewidywana zmiana kodeksu cywilnego może oznaczać nowe wymogi, które nie wydają się zasadne, bowiem „doregulowanie” nie będzie sprzyjać prowadzeniu działalności gospodarczej.

Michał Wójcik, sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, wskazywał, że te przepisy, które są, nie zapobiegają przewlekłości postępowań. A to jest bolączką dla przedsiębiorców. 

Obecnie wprowadzane są m.in. kwestie terminów, żeby w sześć miesięcy od momentu odpowiedzi na pozew sprawa była rozstrzygnięta. Chodzi o to, by jak najszybciej rozstrzygnąć sprawę od pierwszej rozprawy. Rygory będą zaostrzane, ale sprawy mają być szybciej rozstrzygane.
- Jesteśmy otwarci na rozmowę z przedsiębiorcami, mówię to za cały resort - wskazywał Michał Wójcik. - Trwa proces legislacyjny. Nie chodzi o to, żeby przytwierdzić przedsiębiorcom kulę u nogi, tylko żeby im pomóc. Zarzucano nam kiedyś, że zajmujemy się tylko sprawami kadrowymi. Jednak zmiany w prawie karnym i cywilnym są dowodem naszego działania. Przedsiębiorca jest od tego, żeby prowadził biznes, uczciwie tworzył PKB i miejsca pracy. Opozycja zarzucała nam, że walka z przestępstwami VAT-owskimi będzie przeciwko przedsiębiorcom. Chodziło o złodziei, a nie o ciężko pracujących przedsiębiorców - podkreślał Michał Wójcik.

Wicemarszałek Sejmu Barbara Dolniak wskazywała, że projekt zmian kodeksu cywilnego spotkał się z negatywną opinią.
- Postępowanie cywilne zmienia się co chwilę, Sąd Najwyższy wytyka częstotliwość zmian - zaznaczała Barbara Dolniak. - Jest w projekcie przepis, że sędzia powinien wyznaczać sprawy codziennie, a jak nie ma takiej możliwości, to bez zbędnej zwłoki. Pytanie: co oznacza owo „bez zbędnej zwłoki”. Spraw trudnych, poważnych jest mniej niż spraw drobnych. Przykładowo są na to sankcje, aby strona stawiała się w terminie, tylko trzeba je egzekwować - mówiła Dolniak. 

Wskazywała przy tym, że należałoby uchwalić przepisy, które pozwolą na usprawnienie procedury, bowiem w większości sądów sędziowie mają mnóstwo spraw.

Zbigniew Jakubas, właściciel grupy kapitałowej Multico powiedział, że obserwuje pracę sądów od 30 lat i należałoby wreszcie zrobić coś z przewlekaniem spraw. Aby był mechanizm, który umożliwiłby rozpoczęcie i skończenie sprawy w tydzień.
- Szeroko rozumiany wymiar sprawiedliwości jest największą porażką polskiej transformacji - zaznaczył Janusz Steinhoff, były wicepremier i minister gospodarki. - Bardzo duże środki przeznaczamy na wymiar sprawiedliwości, mamy więcej sędziów i prokuratorów niż wiele krajów liczniejszych i bogatszych od nas. Mamy do czynienia z państwem opresyjnym w stosunku do przedsiębiorców, a procesy trwają na przykład po 15-20 lat. Przypominam sobie przypadki panów Romana Kluski czy Emila Wąsacza. Proces Emila Wąsacza do tej pory się nie skończył - wskazywał Janusz Steinhoff. 

Zaznaczył również, że bulwersuje go to, iż często prokurator publicznie ocenia działania biznesowe.

- Mamy czasem do czynienia z histerią antykorupcyjną - mówił Steinhoff. - Mamy do czynienia z wieloma działaniami o spektakularnym charakterze. Widok kolejnych ludzi w kajdankach i sprowadzenie funkcjonariuszy CBA do roli konwojentów. To się zdarza od lat. Jeżeli niestabilność prawa pokrywa się z trudnością interpretacyjną tego prawa, to przedsiębiorca czuje się źle. To też oddziałuje na kwestie inwestycji. W ostatnim czasie kwestionowanie niezawisłości sądów też się przekłada na niższy poziom inwestycji. Przedsiębiorcy są zainteresowani likwidacją patologii, bo one niszczą konkurencję - zaznaczył Janusz Steinhoff. 
Wskazał przy tym, że jeżeli chodzi o VAT, to są to kwestie bardziej skomplikowane. 

- Dobrze, że rozwinięto walkę z przestępstwami VAT-owskimi - podkreślił Janusz Steinhoff. - Sądzę, że wiele złego robią spektakularne aresztowania przedsiębiorców, często nieuzasadnione. Od takich osób dystansują się kooperanci, banki. A potem, na przykład po piętnastu latach okazuje się, że dana osoba jest niewinna - zaznaczył Steinhoff.

Dodał również, że kwestie dotyczące wymiaru sprawiedliwości dotyczą zaniechań kolejnych rządów. 

- Ten system wymaga rewolucji, a nie ewolucji, marzy mi się, żeby było to ponad podziałami politycznymi - podkreślił Janusz Steinhoff. - Wielokrotnie występowałem jako świadek w sądzie. Bardzo często wychodziłem zasmucony poziomem pytań i materiałów prokuratorskich. Tak, jakby wymiar sprawiedliwości podchodził do dynamicznie zmieniającej się teraz gospodarki z perspektywy poprzedniego systemu - wskazał Steinhoff.

Andrzej Zwara, członek Naczelnej Rady Adwokackiej, wskazywał, że metoda zmieniania wymiaru sprawiedliwości po 1989 roku jedynie za sprawą zmian proceduralnych prowadzi donikąd. 

- Postawiono na budowę procedur, trzeba z tym dogmatem skończyć - mówił Andrzej Zwara. - Istotą wymiaru sprawiedliwości wcale nie są procedury. Istotą jest to, w jaki sposób sędzia zarządza procesem i procedurą. 
Andrzej Zwara wskazywał, iż chodzi o to, żeby uwzględniając czynnik czasu i koszty, wydać w rozsądnym czasie rozstrzygnięcie. 

- To wymaga zmiany mentalności sędziów i zmian w kształceniu - mówił Zwara. I wskazywał, że sędzia powinien rozmawiać ze stronami i pełnić aktywną rolę moderatora. 

- Potrzebna jest zmiana modelu pracy sędziego na aktywnego uczestnika procesu gospodarczego - zaznaczał Zwara. - Żeby sędzia zaczynał od przeczytania akt. Sędzia ma lojalnie informować strony, ma rozmawiać ze stronami i pełnić rolę aktywnego moderatora. Tu rzeczywiście chodzi o rewolucję, a nie ewolucję. To wymaga zmiany w edukacji i mentalności sędziów. Jeżeli chcemy mieć życie gospodarcze bardziej wolne, to należy położyć nacisk na edukację sędziów. A barwy polityczne w tym zakresie są nieistotne - wskazywał Zwara.

- Sędziowie często nie są przygotowani do prowadzenia spraw gospodarczych - zaznaczał Przemysław Schmidt, prezes Sądu Arbitrażowego Lewiatan. - Oni często nie rozumieją gospodarki. Polegają na biegłych i de facto biegły staje się sędzią. Należy wprowadzić do zajęć elementy biznesu. Sądy arbitrażowe, polubowne rocznie rozpatrują może z pięćset spraw, a przecież lepiej iść do arbitrażu. Dlaczego się tego nie robi, nie wiem - wskazywał Przemysław Schmidt. 
Barbara Dolniak, wicemarszałek Sejmu, zaznaczyła, że jest zwolenniczką zmiany rewolucyjnej, systemowej, bowiem drobnymi krokami nie da się zmienić wymiaru sprawiedliwości. 

- Trzeba też stworzyć warunki do tego, żeby rola mediacji była większa - wskazywała Barbara Dolniak. - Wymiar sprawiedliwości jest fundamentem każdego państwa. Ważne jest zatem, by funkcjonował sprawnie. Specjalizacja jest ważna i w przypadku sędziów też powinna być. Trudno bowiem, żeby sędzia nauczył się i gospodarki, i medycyny, i innych dziedzin. Sędziów jest niemało, natomiast ilość spraw jest ogromna - zaznaczała. 

Katarzyna Bilewska, partner Dentons, wskazywała, że iluzją jest myślenie, że nałożenie rygorów i terminów przyspieszy procedurę w sprawach gospodarczych. 

- Potrzebna jest jak najszersza deregulacja w zakresie biegłych - mówiła Bilewska. - Nie jest możliwe certyfikowanie biegłych przy obecnym skomplikowaniu spraw gospodarczych. Często potrzebni są biegli z zagranicy. Należy pójść w deregulację opiniowania biegłych - zaznaczyła.

Michał Wójcik, sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości przypomniał, że przed kilkoma miesiącami zaczął działać Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi, który jest jednostką budżetową prowadzącą działalność naukową i badawczo-rozwojową w zakresie ekonomii, finansów, rachunkowości, podatków i ceł, rynków kapitałowych, bankowości i ubezpieczeń, działalności i finansowania przedsiębiorstw, przekształceń własnościowych i cyberprzestępczości gospodarczej. 

Instytut opracowuje ekspertyzy i wydaje opinie na zlecenie sądów, prokuratur oraz innych podmiotów uprawnionych do prowadzenia na podstawie ustaw postępowań, w toku których dopuszczany jest dowód z opinii biegłego.

- Tam są osoby zajmujące się podatkami, sprawami gospodarczymi - mówił Michał Wójcik. - Kwestie edukacji także są ważne, tak jak i to, aby kłaść nacisk na sprawy gospodarcze. Szkoda, że nie ma samorządu gospodarczego, być może wtedy częściej mielibyśmy do czynienia z arbitrażem - zaznaczał Wójcik.

Czytaj także: Za późno na ewolucję? Wymiar sprawiedliwości musi doczekać się rewolucji

Moderujący sesję Roman Kusz, przewodniczący Komisji Wizerunku Zewnętrznego i Ochrony Prawnej Naczelnej Rady Adwokackiej, także wskazywał na to, że byłoby dobrze, gdyby mediacja stała się u nas bardziej popularna. Uczestnicy sesji wskazywali zgodnie, że kwestie arbitrażu i mediacji są bardzo istotne.
Zbigniew Jakubas zaznaczył, że przedsiębiorcy co do zasady są apolityczni. Chodzi o to, aby sprawy w sądach się nie przewlekały.

- System sądownictwa nie jest przygotowany do tego, co się teraz dzieje w gospodarce - mówił Zbigniew Jakubas. - Organizacja pracy sądów jest zła. Jeżeli na przykład po kilku miesiącach sędzia wraca do sprawy, to od nowa się jej uczy. Zachodzi pytanie, czy jest możliwość stworzenia jakiegoś wyspecjalizowanego sądu gospodarczego, bowiem obecnie do tych samych sądów trafiają sprawy kradzieży roweru i sprawy dotyczące miliardów złotych - wskazywał Zbigniew Jakubas.

Powyższa relacja pochodzi z sesji „Wymiar sprawiedliwości i biznes”, która odbyła się 13 maja 2019 roku w trakcie Europejskiego Kongresu Gospodarczego. 
Uczestniczyli w niej: Katarzyna Bilewska, partner w Dentons; Barbara Dolniak, wicemarszałek Sejmu RP; Zbigniew Jakubas, właściciel Grupy Kapitałowej Multico; Przemysław Schmidt, prezes Sądu Arbitrażowego Lewiatan; Janusz Steinhoff, przewodniczący rady Krajowej Izby Gospodarczej, wicepremier, minister gospodarki w latach 1997-2001; Michał Wójcik, sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości; Andrzej Zwara, prezes Ośrodka Badawczego Adwokatury im. Adw. Witolda Bayera, członek Naczelnej Rady Adwokackiej, adwokat, partner, Kancelaria Głuchowski Siemiątkowski Zwara. Moderatorem sesji był Roman Kusz, przewodniczący Komisji Wizerunku Zewnętrznego i Ochrony Prawnej Naczelnej Rady Adwokackiej.
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Potrzebna rewolucja w wymiarze sprawiedliwości

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!